Historie
Op 13 augustus 2003 werd de Stichting Bonaken Nederland opgericht. De stichting is vanaf dat jaar de organisator van het Nederlandse Kampioenschap. Tevens heeft de stichting zich tot doel gesteld de bonaaksport verder te ontwikkelen en de geschiedenis van de sport in kaart te brengen. Daarnaast waakt de stichting over de regels. Die verschillen vaak per café en op het kampioenschap moet iedereen zich natuurlijk aan dezelfde regels houden.
Ontwikkelen
Ten opzichte van andere kaartspelen is Bonaken uniek! Immers, bij Bonaken gaat het er niet om wie er wint, maar juist wie er verliest. Tevens is het spel uniek omdat zoals gezegd de spelregels overal kunnen verschillen. De basis is hetzelfde, verder kunnen de verschillen ingrijpend zijn. Op de thuisbasis bij Keijzer wordt er in het café op de Leimuidense wijze gebonaakt. Op de eerste verdieping (de biljartzolder) daarentegen gelden Rijnsaterwoudse regels. Ook de terminologie kan verschillen. In Leimuiden kun je een zwabber spelen, in Utrecht kun je een ‘knorrel’ bieden en in Katwijk kan een deelnemer ‘uit de wind worden gehouden’.
Erin of eruit
In Nederland is Bonaken dus een relatief onbekende variant van het kaartspel, ondanks het feit dat heel veel Nederlanders de sport beoefenen. Volgens de beoefenaars is Bonaken topsport van de bovenste plank, waarvoor concentratie, durf en inzicht nodig is. Onoplettendheid wordt snel afgestraft omdat iedereen voor zichzelf speelt en daarmee dus ook tegen de andere bonakers speelt. ‘Erin of eruit’ daar draait erom in het spel. Ga je ‘erin’ verlies je het spel en moet je een rondje geven, ga je ‘eruit’ is het toekijken wie van de overgeblevenen ‘erin’ gaat.
Het bijzondere karakter van het spel sprak velen aan. Vele dag- en weekbladen en radiozenders hadden de afgelopen jaren voorbeschouwingen en verslagen van het kampioenschap. In het eerste jaar mochten de organisatoren op Vara Radio 2, in het programma Spijkers met Koppen, tevens een toelichting geven. Presentatoren Dolf Jansen en Felix Meurders deden hun best om zich de regels in korte tijd eigen te maken, maar waagden zich toch maar niet aan deelname aan het NK. In 2001 zond TV West flitsen uit van het kampioenschap.
Erkenning
De finales worden gekenmerkt door de grote spanning, terwijl het er in de voorronden veel vrolijker aan toe gaat. Het lijkt ook wel of de deelnemers genieten van het feit dat hun sport eindelijk erkenning krijgt. Zelden zal een Nederlands Kampioenschap zo gezellig zijn. Naast de eer van het kampioenschap zijn er mooie geldprijzen te winnen.
Bent u nieuwsgierig naar kranten artikelen uit de oude doos: Klikt u dan hier.
Weet u het nog. Het S.B.N. bestuur op bezoek bij spijkers met koppen: Als u hier klikt kunt u horen hoe het er aan toe ging.
En… kent u de uitspraak nog van Leen: ‘Meisje, Bonaken leer je niet zo maar’
Immaterieel Cultureel Erfgoed
De grootste erkenning kreeg het bonaken in 2017 met de plaatsing van het Bonaken als Immaterieel Cultureel Erfgoed. De Stichting Bonaken Nederland kreeg deze waardering , op het podium samen met de KNSB, uitgereikt door 1e kamerlid Paul Fagel. Want wat bleek, Bonaken wordt al meer dan een eeuw verspeeld in Nederland, in heel Nederland. Op het NK komen deelnemers inmiddels uit heel Nederland. In Groningen noemen ze het ook wel boeren bridge, in Twente een kleintje klaverjas. De SBN heeft samen met het Meertens-instituut onderzoek gedaan, maar de oorsprong blijkt een raadsel. Hoe heeft Bonaken zich in de 20e eeuw (of misschien wel de 19e eeuw) zich verspreidt over het land? Als gevolg van de plaatsing heeft de SBN wel de opdracht te zorgen dat de traditie gehandhaafd blijft. Daarvoor organiseert men oa het NK, bewaakt men de website en organiseert men clinics om mensen het bonaken bij te leren en op te leiden voor het NK.
Inmiddels wordt er ook een Open Kampioenschap georganiseerd in café Prins Hendrik in Baarn, maar ook in Café Oers in Veldhoven, allen conform de spelregels van de SBN.
